Το νυκτόβιο αρπακτικό Τυτώ (Tyto alba) έχει ορισμένες μοναδικές ιδιότητες, μορφολογικές και βιολογικές, όπως, επίσης, έχει αναπτύξει και μία σειρά από μοναδικά χαρακτηριστικά οικολογίας και συμπεριφοράς. Πρόκειται για θηρευτή ο οποίος κυνηγάει τα θηράματά του τη νύχτα και τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με ποντίκια σε όλο το γεωγραφικό εύρος της κατανομής του.
Ετυμολογία ονόματος
Το λατινικό επιστημονικό όνομα του νυκτόβιου αρπακτικού Τυτώ, Tyto alba, προκύπτει από την αρχαία ελληνική λέξη «Τυτώ» που ονομάτιζε το συγκεκριμένο είδος έτσι από την αρχαιότητα, και από την λατινική λέξη “alba”, που σημαίνει λευκός, καθώς το κάτω μέρος του αρπακτικού είναι χρώματος λευκού, το στήθος, το κάτω μέρος των φτερούγων και τα πόδια.
Σωματομετρικά χαρακτηριστικά
Έχει ύψος 32cm με 40cm, και άνοιγμα φτερών από 85cm έως και 1m. Το βάρος των ενήλικων ποικίλλει από 400gr έως και 600gr.
Τυτώ σε πτήση πάνω από αγροτικές καλλιέργειες δείχνει σε πλήρη έκταση το ανοιγμα φτερών της και τα μακριά πόδια της για σύλληψη θηράματος
Η τοποθέτηση και των δύο ματιών της Τυτώ
στο μπροστινό μέρος του κεφαλιού δημιουργεί
μεγάλο εύρος διόφθαλμης όρασης
Προσαρμογές σύλληψης λείας – όραση
H Τυτώ έχει μεγάλα μάτια, και σε αντίθεση με μεγάλο αριθμό άλλων ειδών πτηνών τα έχει τοποθετημένα και τα δύο στο μπροστινό μέρος της κεφαλής και όχι στα πλάγια. Mε αυτό τον τρόπο μπορεί να έχει σε πολύ μεγαλύτερο εύρος διόφθαλμη όραση -“binocular vision”- εκτιμώντας αποστάσεις με ακρίβεια όταν κυνηγάει. Επίσης, η όραση του είδους είναι προσαρμοσμένη στο χαμηλό φως και είναι ευαίσθητη σε κάθε μικρή κίνηση. Το σκοτεινό χρώμα των ματιών του είδους του επιτρέπει να λειτουργεί οπτικά και την ημέρα.
Δείτε βίντεο:
Προσαρμογές σύλληψης λείας – νύχια
Τα νύχια της Τυτώ είναι ειδικά προσαρμοσμένα με μεγάλο μήκος, αιχμηρά, και σκληρά, όπως και το πέλμα τους είναι ανθεκτικό με έντονες δερματικές φολίδες, ώστε να μπορεί να σκοτώνει το θήραμα άμεσα και με το πρώτο χτύπημα σύλληψης.
Αιχμηρά και μεγάλου μήκους νύχια της Τυτώ
για σύλληψη και θανάτωση θηράματος
Τυτώ σε εφόρμηση πριν τη σύλληψη θηράματος αποκαλύπτει
το μεγάλο μήκος ποδιών για σύλληψη τροφής
Προσαρμογές σύλληψης λείας – ύψος ποδιών
Η Τυτώ έχει πολύ μεγάλα πόδια σε μήκος. Αυτή η σωματική εξελικτική προσαρμογή βοηθάει το είδος όταν κυνηγάει τη λεία του, να μπορεί να βυθίσει τα πόδια του μέσα σε υψηλή βλάστηση και να φτάσει στη βάση του εδάφους για να συλλάβει η Τυτώ το θήραμά της.
Προσαρμογές σύλληψης λείας – ακουστικός εντοπισμός
Μία από τις πιο εντυπωσιακές προσαρμογές του είδους είναι το ότι οι ακουστικοί θάλαμοι της Τυτώ είναι τοποθετημένοι σε διαφορετικό ύψος στη δεξιά πλευρά από ότι στην αριστερή πλευρά του προσώπου. Με τον τρόπο αυτό, διαμορφώνεται στον εγκέφαλο της Τυτώ –όταν φτάνει η πηγή του ήχου του θηράματος– μία «τρισδιάστατη» απεικόνιση της ακριβής τοποθεσίας του. Η ακοή της Τυτώ είναι, επίσης, ειδικά προσαρμοσμένη στις υψηλές συχνότητες που εκπέμπουν τα μικρά θηλαστικά τα οποία αποτελούν και τη βασική λεία της.
Έχει αποδειχθεί ότι η ακοή της Τυτώ είναι η πιο ευαίσθητη από όλα τα άλλα είδη ζώων. Ο «δίσκος προσώπου» (facial disk) της Τυτώ είναι διαμορφωμένος έτσι ώστε τόσο με τις κλίσεις των ημικυκλίων του προσώπου όσο και με τη μορφολογία των φτερών προσώπου, να συλλέγει με ακρίβεια και να κατευθύνει τον ήχο στο εσωτερικό των ακουστικών θαλάμων.
Ο δεξιός ακουστικός θάλαμος της Τυτώ είναι τοποθετημένος χαμηλότερα από τον αριστερό για καλύτερο ακουστικό εντοπισμό θηραμάτων
Λεπτομέρεια φτερών Τυτώ, φωτογραφία Kay Schultz
Προσαρμογές σύλληψης λείας – φτερά και σιωπηλή πτήση
Η Τυτώ έχει την πιο σιωπηλή πτήση σε σχέση με το σύνολο των υπόλοιπων ειδών πτηνοπανίδας. Έχει μία αντιστρόφως ανάλογη σχέση μεταξύ του μεγάλου μεγέθους φτερούγων (άνοιγμα μέχρι και 1m ή και 110cm) σε σχέση με ένα μικρό βάρος κορμιού (400gr εως 600gr). Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να πετάει πολύ αργά, και να εκμεταλλεύεται ακόμη και τα μικρότερα ρεύματα αέρα. Η αργή και σταθερή πτήση της Τυτώ της επιτρέπει να εντοπίζει με ακρίβεια τα θηράματά της. Επίσης, η Τυτώ έχει μοναδικές προσαρμογές στα πούπουλα και τα φτερά της τα οποία είναι καλυμμένα με μία δομή λεπτών ινών που παγιδεύει τον αέρα μέσα στην επιφάνεια του φτερού. Αυτό εξασφαλίζει μία ομαλή ροή αέρα στις φτερούγες και ικανότητα πτήσεων και ελιγμών σε χαμηλές ταχύτητες.
Προσαρμογές σύλληψης λείας – προτίμηση στα μικρά θηλαστικά
Η Τυτώ σε όλο το εύρος της παγκόσμιας εξάπλωσής της, τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά (95%-99%) με μικρά θηλαστικά, ποντίκια, τρωκτικά, αρουραίους. Παρουσιάζει μάλιστα 2 σημαντικές τάσεις: από τη μία είναι εξειδικευμένος θηρευτής, δηλαδή από το σύνολο των υπαρχόντων τροφικών διαθεσίμων σε μία περιοχή στην οποία ζει, θα συλλάβει και θα καταναλώσει μόνο τα μικρά θηλαστικά. Από την άλλη, μέσα από την ομάδα των μικρών θηλαστικών, θα εστιάσει κάθε φορά σε εκείνα τα είδη τα οποία είναι τα πολυπληθέστερα. Με τον τρόπο αυτό, αποτελεί πάντα τον καλύτερο φυσικό ρυθμιστή των επιβλαβών μικρών θηλαστικών που παρουσιάζουν πληθυσμιακές εξάρσεις, καθώς εστιάζει πρωταρχικά σε εκείνα με μεγάλες πληθυσμιακές πυκνότητες.
Ένα άτομο Τυτώ μπορεί να θηρεύσει κατά τη διάρκεια ενός έτους κατά μέσο όρο από 2.000 έως 4.000 ποντίκια.
Τυτώ κρατάει στο ράμφος της θήραμα – ποντίκι που μόλις συνέλαβε
Τυτώ καταπίνει ολόκληρο το θήραμά της – ποντίκι το οποίο έχει συλλάβει
Προσαρμογές αναπαραγωγής – ακολουθεί τις πληθυσμιακές εξάρσεις τρωκτικών
Η Τυτώ σε ό,τι αφορά στην αναπαραγωγή της, ακολουθεί το ρυθμό των πληθυσμιακών εξάρσεων των τρωκτικών. Ειδικότερα, τις χρονιές που το είδος αντιλαμβάνεται πως οι πληθυσμοί των μικρών θηλαστικών θα είναι χαμηλοί, μπορεί να επιλέξει να μην αναπαραχθεί καθόλου, ή, να αναπαραχθεί με χαμηλό αριθμό αυγών.
Αντιθέτως, τις χρονιές που το είδος αντιλαμβάνεται ότι θα υπάρχουν υψηλοί αριθμοί ποντικιών στην ύπαιθρο και πληθυσμιακές εξάρσεις επιβλαβών τρωκτικών, συχνά θα αναπαραχθεί δύο φορές μέσα σε μία περίοδο από το Μάρτιο μέχρι και τον Οκτώβριο, όπως, επίσης, θα δημιουργήσει γέννες με υψηλότερο αριθμό αυγών και νεοσσών από το μέσο όρο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, όπως συχνά παρατηρείται και στη Θεσσαλία, δημιουργούνται γέννες με 8, 9 και 10 νεοσσούς Τυτώ στις τεχνητές θέσεις φωλεοποίησης που παρέχουμε.
Τυτώ επωάζει μία γέννα με μεγάλο αριθμό 9 αυγών
στη Νίκαια Λάρισας
Προσαρμογές διατροφής – απόρριψη εμμετικών συμπήκτων υπολειμμάτων τροφής
Η Τυτώ καταπίνει συνήθως ολόκληρα τα θηράματά της, και στις περιπτώσεις που ένα ποντίκι είναι μεγάλο σε μέγεθος μπορεί να το κόψει σε 2 κομμάτια για να το φάει. Τις τρίχες και τα κόκκαλα, όμως, δεν μπορεί να τα διαλύσει με τα στομαχικά της υγρά, οπότε σε ένα άλλο σημείο του στομαχιού της, συγκεντρώνει σε μαύρους σβόλους τις τρίχες και τα κόκκαλα των ποντικιών. Αυτά τα εμμετικά σύμπηκτα (pellets) τα αποβάλλει από το στόμα με ένα μέσο ρυθμό 2 συμπήκτων κάθε βράδυ. Στις φωλιές και τα σημεία κούρνιας που χρησιμοποιεί συστηματικά η Τυτώ, η συγκέντρωση των εμμετικών συμπήκτων είναι πολύ μεγάλη, και λειτουργεί εμμέσως ως δείκτης παρουσίας της Τυτώ.
Από τη συστηματική εποχιακή και χωρική ανάλυση αυτών των συμπήκτων, προκύπτουν πολύ χρήσιμα συμπεράσματα και πρότυπα για την κατανομή και τις πληθυσμιακές μεταβολές των ειδών των μικρών θηλαστικών στην αγροτική ύπαιθρο.
Κοντινό πλάνο από εμμετικό σύμπηκτο (pellet) που έχει αποβάλλει δια της στοματική οδού η Τυτώ.
Διακρίνονται τμήματα από τα κόκκαλα ποντικών που έχει φάει
Περιεχόμενα από εμμετικά σύμπηκτα Τυτώ (pellets). Διακρίνονται τμήματα οστών
και κρανία μικρών θηλαστικών που έχει φάει η Τυτώ
